ข้อควรรู้ ไฝ

ไฝเกิดขึ้นได้ทุกบริเวณบนร่างกาย แม้กระทั่งใต้เล็บ สามารถเปลี่ยนรูปร่างไปได้ตลอดเวลาหรือจางหายไปเมื่ออายุมากขึ้น โดยทั่วไปไฝไม่ก่อให้เกิดอันตราย แต่ไฝบางชนิดที่ผิดปกติอาจเป็นสัญญาณของมะเร็งเมลาโนมาได้ 

หากไฝมีการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนหรือเร็วเกินไป เช่น สี ขนาด รูปร่าง โตเร็วผิดปกติ ตกสะเก็ด หรือมีเลือดออก ควรระวังและปรึกษาแพทย์ 

วิธีป้องกันมะเร็งผิวหนัง ควรทาครีมกันแดดเป็นประจำทุกวัน โดยเลือกครีมกันแดดที่มีค่า SPF15 ขึ้นไป ทาครีมกันแดดก่อนออกแดดอย่างน้อย 20-30 นาที และควรทาซ้ำทุกๆ 2 ชั่วโมงเพื่อประสิทธิภาพสูงสุด 

ไฝคืออะไร

ไฝ (Mole, Nevus) เกิดจากเซลล์สร้างเม็ดสีของร่างกายมีการรวมตัวในบริเวณเดียวกันจนเห็นเป็นสีเข้ม อาจเป็นสีน้ำตาลหรือดำ และอาจมีลักษณะเรียบหรือนูน การเกิดของไฝมีทั้งที่เป็นมาตั้งแต่แรกเกิด หรือเกิดในภายหลัง โดยอาจจะมีการเปลี่ยนแปลงได้ ทั้งมีสีเข้มขึ้นหรืออ่อนลง เม็ดใหญ่ขึ้นหรือจางหายไปก็ได้

ผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งผิวหนัง

1. ผู้ที่มีผิวสีอ่อนหรือมีความไวต่อแสงแดดมาก 
2. มีไฝจำนวนมาก 
3. มีไฝขนาดใหญ่แต่กำเนิด 
4. มีไฝลักษณะผิดปกติหรือมีการเปลี่ยนแปลง 
5. ได้รับแสงแดดมากในช่วงวัยเด็กหรือวัยรุ่น 
6. มีประวัติมะเร็งผิวหนังในครอบครัว 
7. ต้องสัมผัสแสงแดดอย่างมากเป็น
8. ต้องสัมผัสแสงแดดอย่างมากเป็นประจำ 
9. มีประวัติเคยเป็นมะเร็งผิวหนังมาก่อน 
10. ได้รับยากดภูมิบางชนิด 
11. มะเร็งผิวหนังชนิด Melanoma

มะเร็งผิวหนังมีหลายชนิด แต่ชนิดที่รุนแรงที่สุดคือ melanoma ซึ่งพบผู้ป่วยกว่าสองแสนคนทั่วโลกและมีผู้เสียชีวิตถึง ห้าหมื่นคนต่อปี เพศชายมีโอกาสเกิดมากกว่าเพศหญิง

melanoma เกิดจากความผิดปกติของเซลล์สร้างเม็ดสีของผิวหนังหรือ melanocyte ซึ่งสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดคือ การสัมผัสรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) ที่มากเกินไป การตรวจพบมะเร็งผิวหนังชนิดนี้และเริ่มรักษาตั้งแต่ในระยะเริ่มแรกจะเพิ่มโอกาสการรอดชีวิตจากมะเร็งชนิดนี้ได้ถึง 99%  

ลักษณะของไฝที่อาจกลายเป็นมะเร็งเป็นอย่างไร

ลักษณะที่สังเกตได้ง่าย คือ 

A – Asymmetry ไฝโดยทั่วไปมักมีขนาดกลม ไฝที่มีรูปร่างไม่สมมาตรมีโอกาสสูงที่จะกลายเป็นมะเร็ง 

B – Border ขอบเขต โดยขอบเขตของไฝที่มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งมักมีขอบเขตไม่สม่ำเสมอหรือไม่ชัดเจน 

C – Color สี โดยทั่วไปไฝหนึ่งเม็ดควรจะเป็นสีเดียวกัน หากสีของไฝไม่สม่ำเสมอหรือมีหลายสีในเม็ดเดียวควรระวัง 

D – Diameter ขนาด หากไฝมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 6 มิลลิเมตร อาจเป็นมะเร็งผิวหนังได้ 

E – Evolving การเปลี่ยนแปลง หากไฝมีการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนหรือเร็วเกินไป เช่น สี ขนาด รูปร่าง โตเร็วผิดปกติ ตกสะเก็ด หรือมีเลือดออก ควรระวังและปรึกษาแพทย์ 

วิธีการกำจัดไฝ

หากสงสัยภาวะมะเร็งผิวหนัง ควรทำการฝานหรือตัดเพื่อส่งตรวจชิ้นเนื้อ ไม่ควรทำเลเซอร์ แต่ถ้าหากได้รับการตรวจว่าไฝนั้นไม่มีลักษณะที่เข้าข่ายสงสัยมะเร็งผิวหนังก็สามารถเอาออกด้วยการทำเลเซอร์ได้ 

วิธีการเอาไฝออกนั้นมีสองวิธี คือ การทำเลเซอร์และการตัดออก ขึ้นอยู่กับระดับความลึกของไฝ และดุลยพินิจของแพทย์ผู้ตรวจ ซึ่งการกำจัดไฝทุกวิธีมีโอกาสทำให้เกิดแผลเป็น แต่การกำจัดไฝโดยแพทย์ที่มีความชำนาญจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดแผลเป็นถาวรหรือแผลเป็นนูน (keloid) ได้ 

การวินิจฉัยมะเร็งผิวหนัง

การวินิจฉัยมะเร็งผิวหนังสามารถทำได้หลังจากที่แพทย์ตัดชิ้นเนื้อของไฝที่น่าสงสัยเพื่อส่งตรวจทางพยาธิวิทยา ปัจจุบันมีการใช้ dermoscope เพื่อใช้ในการตรวจคัดกรองมะเร็งผิวหนังระยะเริ่มแรกรวมถึงการทำ mole mapping ซึ่งเป็นการถ่ายรูปตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้าด้วยเครื่อง FOTOfinder เพื่อตรวจติดตามลักษณะของไฝอย่างใกล้ชิดและจะมีการทำซ้ำทุกปีจึงสามารถตรวจหาการเกิดไฝเม็ดใหม่ ๆ ได้ 

การรักษามะเร็งผิวหนัง

การรักษามะเร็งผิวหนังที่ดีที่สุดคือ การผ่าตัดเอาบริเวณที่เป็นมะเร็งผิวหนังออกให้หมด อาจใช้วิธีการขูดออกร่วมกับการจี้ด้วยไฟฟ้าหรือไนโตรเจนเหลว แต่หากรอยโรคมีขนาดใหญ่ต้องใช้วิธีเคมีบำบัดหรือการฉายแสงร่วมด้วย 

การป้องกันมะเร็งผิวหนัง 

1. ควรหลีกเลี่ยงแสงแดดจัด โดยเฉพาะในช่วงเวลา 10.00 – 15.00 น. 
2. ใช้ครีมกันแดดที่มี SPF 15 ขึ้นไปเป็นประจำ 
3. หากจำเป็นต้องออกแดดควรใส่เสื้อผ้าป้องกัน 
4. หลีกเลี่ยงการอาบแดดหรือการใช้เครื่องอบผิวให้เป็นสีแทน 
5. หากมีไฝ ขี้แมลงวัน หูด หรือปาน ควรสังเกตและปรึกษาแพทย์ 
6. หากมีแผลเรื้อรังหรือแผลที่ไม่หายภายใน 2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์ 

ไฝบางชนิดอาจกลายเป็นมะเร็งผิวหนัง ได้ ควรหมั่นสังเกตความเปลี่ยนแปลงและปรึกษาแพทย์โดยเร็วเพื่อทำการวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่ระยะแรกซึ่งจะสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเสียชีวิตได้อย่างมาก 

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ สำหรับเกร็ดความรู้ดีๆ จาก ตรีชฎา-คลินิก คลินิกรักษาสิว จ.อุบลราชธานี หวังว่าจะได้รับประโยชน์กันทุกคนนะคะ วันนี้ลากันไปก่อน พบกันใหม่บทความหน้า สวัสดีค่ะ ❤️❤️❤️